Aquarius workshop

De dualiteit onechte schuld-perfectionisme begrijpen

“Het gevoel niet te kunnen liefhebben geldt misschien maar voor bepaalde gebieden in je leven, niet voor alle relaties. Wanneer je dit onderzoekt kom je achter de echte schuld,
die zowel onterechte schuldgevoelens veroorzaakt als het perfectionisme.”
Citaat uit Padwerk lezing 108: Wezenlijke schuld door liefdeloosheid

Ieder mens heeft schuldgevoelens, want alle beelden en misvattingen zijn met schuldgevoelens verweven. Wanneer we werkelijke schuldgevoelens niet onder ogen willen zien en onderdrukken, dan verbergen we deze schuld achter een muur van onterechte schuld en perfectionisme. Deze onterechte schuld is afkomstig van het masker zelf en heeft met zelfvernietiging, met zelfafwijzing, met wantrouwen tegenover het leven, met overdrijven en dramatiseren te maken. Als gevolg van onterechte schuld voelen we ons verpletterd en ontkennen we onze aangeboren goddelijkheid. Kenmerkend voor onterechte schuld is de weigering zelfverantwoordelijkheid te nemen en te veranderen. Vooral de onterechte, ongezonde, overdreven schuldgevoelens over onvolmaaktheid, die ons een gevoel van hopeloosheid geven, zijn een belemmering voor serieus zelfonderzoek. We hebben dan de onjuiste overtuiging “ik had een perfecte ouder, partner, vriend, ….. (vul maar in) moeten zijn”. Onvolmaaktheid is geen reden tot schuldgevoel en we dienen te aanvaarden dat een betrekkelijk groot deel van ons kinderlijk, neurotisch, egoïstisch en onvolmaakt is.

Het ware zelf spoort ons aan spontaan te zijn, gul onze warme gevoelens te geven en een liefdevol mens te worden, maar wij vertalen deze innerlijke boodschap door ‘goed’ en perfect te willen zijn. Er bestaat in ieder van ons een gevoelig innerlijk mechanisme dat de psychische processen regelt waarbij echte schuld door liefdeloosheid, wanneer die schuld niet herkend en verwerkt wordt, zich splitst in een dualiteit van enerzijds apathische onterechte schuld en anderzijds hyperactief perfectionisme. Het doel van perfectionisme is om de liefde die we bevriezen te vervangen. Maar vanwege deze perfectionistische houding zijn we nog méér op een ongezonde manier op onszelf gericht dan op anderen, beschadigen we onze integriteit, wordt het gevoel van verwarring, angst en schuld steeds sterker en de zelfvervreemding en het gebrek aan zelfrespect steeds groter.

De mensheid bevindt zich in een overgangsfase van egoïsme naar zorg voor anderen. Of onze daden, gedachten of houdingen egoïstisch zijn of niet wordt door het motief wat eronder ligt bepaald. Is het motief liefde, liefdeloosheid, afzondering, angst, trots, eigenzinnigheid of een combinatie van positieve gevoelens en negatieve emoties? Vaak zijn we ons niet van egoïstische motieven bewust en ook niet van de schuldgevoelens die hieruit voortvloeien. Alleen eerlijk de liefdeloosheid zachtmoedig onder ogen zien en de pijn van egoïsme en blindheid doorvoelen, kan het diepe verlangen om te veranderen in ons wakker maken. In deze workshop zullen we met een liefdevolle nieuwsgierigheid aan de hand van drie thema’s uit de Padwerk lezingen de dualiteit onechte schuld-perfectionisme onderzoeken.

1e thema: Het lagere zelf aanvaarden

We kunnen het lagere zelf alleen aanvaarden als we de onechte schuldgevoelens, die de echte schuldgevoelens bedekken, het perfectionisme en de neiging onszelf te veroordelen òf te rechtvaardigen helemaal loslaten. We hebben vaak om de verkeerde reden een hekel aan onszelf, waarbij we onszelf naar beneden halen en onze groei en ontwikkeling hinderen. Dan laten we ons door het moraliserende opgelegde geweten leiden, die de onechte schuld schept en als een meedogenloze, strenge, wrede leermeester ieder onvolwassen aspect onvergeeflijk vindt.

“Wanneer je feitelijk ziet hoe je op een egocentrische manier jezelf tegenhoudt om lief te hebben, hoe goed je het ook verborgen houdt – vaak door heel perfectionistisch gedrag en ‘goede’ daden – alleen als je dat ziet, kun je jezelf aanvaarden. Dan kun je het herstellen. Dan kun je het op een waarachtige en constructieve manier weer goed maken en zul je in dit opzicht beginnen te veranderen. Hoe? Dat zul je weten als je het echt wilt. De boetedoening voor deze innerlijk schuld, een schuld die veel dieper is dan alle kleine schuldgevoelens (die vaak zo onterecht zijn en alleen gebruikt word om de echte schuld te verbergen), moet plaatsvinden om je ziel gezond en vredig te maken, om jezelf aardig te vinden en te respecteren, om je bij jezelf op je gemak te voelen.” (Citaat uit Padwerk lezing 108)

2e thema: Negatief plezier loslaten

De emotioneel onvolwassen mens heeft een fascinatie voor destructieve scheppingen wat met lijden, angst en zelfverwijt gepaard gaat. In de ban van deze negatieve scheppingen wil hij dit negatieve plezier niet opgeven, zèlfs als datgene wat hij schept pijnlijk is. Op een diep onbewust niveau heeft hij de opzettelijke bedoeling om ten koste van zijn eigen geluk wrokkig en wraakzuchtig iemand uit het verleden te straffen. Deze wrede en negatieve levenshouding veroorzaakt een diepe schuld die hij met onechte schuld en perfectionisme maskeert en onderdrukt.

“Negatief plezier is, hoe dan ook, veel meer uit op de bevrediging van egodoelen, dan op de vervulling van werkelijke en rechtmatige behoefte om in pure vreugde te baden. Het bevat de drie houdingen die de basis vormen van elke destructiviteit en afwijking: trots, eigenzinnigheid en angst. Waar trots is, waar eigenzinnigheid is en waar angst is, moet een toestand van verkramping bestaan. Deze verkramping kan niet of nooit volledig worden opgeheven, welke therapie wordt gevolg en hoe goed die mag zijn en hoe diepgaand ook, als trots, eigenzinnigheid en angst niet worden opgegeven.” (Citaat uit Padwerk lezing 177)

3e thema: Liefhebben versmelt de dualiteit

Leven is liefhebben en een ongezonde nee-stroom tegen liefhebben is een nee tegen het leven. We rebelleren tegen het leven uit angst voor pijn en ongeluk. Maar in dezelfde mate waarin we voor pijn weglopen, lopen we weg voor genot en geluk. Als gevolg van onze tegenstribbelende houding zijn we blind voor de grootsheid, de oneindige liefde, de perfectie en de schoonheid van het leven. We vinden alles teveel en we zien alleen wat we missen en wat er ontbreekt. We kunnen deze houding veranderen door naar de stem van het innerlijke kind, dat hebberig alles wil krijgen en niets wil geven, te luisteren. Door alle argumenten van het innerlijke kind te leren kennen en te begrijpen, kunnen we dit ongezonde nee tegen het leven loslaten en met het leven meestromen door te houden van wat er is.

“Er zijn altijd bepaalde gemeenschappelijke noemers, namelijk angst om aan mislukkingen en onvolwaardigheid bloot te staan. Dat is trots. Het is een verlangen naar grotere volmaaktheid dan je bezit. Dat is een vervanging voor de liefde die je jezelf niet toestaat te voelen. Hier is de schakel: als je liefhebt hoef je niet zo perfect te zijn en daarom hoef je niet bang voor mislukkingen te zijn. Als je niet zo bang voor mislukkingen zou zijn, zou het leven niet zo moeilijk zijn. Het is vaak de inherente dikwijls onbewuste angst voor mislukkingen die het leven zo zwaar maakt. Dus hier hebben we de trots en de angst. Het kan ook zijn dat je nee tegen het leven zegt omdat je het niet kunt verdragen als er iets tegen je zin ingaat. Je bent bang voor frustratie en daarom ga je niet bereidwillig met het leven mee. Dan zijn we weer op het punt waar we ongeveer begonnen: trots, eigenzinnigheid en angst. Zoals ik zei, zijn dit de basisaspecten die liefde verhinderen en zo de ziel verstoren.” (Citaat uit Padwerk lezing 108)